کنترل دردهای مزمن بعد از جراحی

کنترل دردهای مزمن بعد از جراحی

دردهای مزمن بعد از جراحی (Post-Surgical Chronic Pain) در قسمت های مختلف بدن به خصوص قفسه سینه، دردهایی هستد که بعد از بهبود محل عمل پایان نمی یابند و به درد مزمن تبدل می شوند. این دردها ممکن است به صورت سوزشی یا فشارنده خنجری یا احساس غیر واقعی و عدم تحمل لمس ساده (هیپر استزی) بیان شود و بیمار هر نوع تماس و لمس را دردناک می داند. این بیماران معمولا به جراح مراجعه می کنند. جراح بعد از بررسی های مکرر گزارش می دهد که بیمار از نظر جراحی موردی ندارد و کاملا بهبود یافته است. بیماران با درد مزمن بعد از جراحی معمولا از اختلال خواب و خلق شاکی هستند.

چرا مدیریت درد بعد از جراحی اهمیت دارد؟

تحقیقات اخیر ثابت کرده است کسانی که دردهای شدید بعد از جراحی یا تصادف داشته اند و به خوبی کنترل و درمان نشده اند، در طول زمان ماهیت و کیفیت دردها تغییر کرده و به درد مزمن (نوروپاتیک) تبدیل می شوند. درنتیجه کنترل دردهای حاد در مرحله بلافاصله بعد از جراحی باعث کاهش احتمال بروز درد مزمن بعد از عمل می شود.

روش های تسکین درد بعد از عمل

1. روش های مرسوم شامل داروهای مسکن قوی و مخدرهای خوراکی و تزریقی

2. بلوک های اعصاب مرکزی (اپیدورال و اسپاینال) از روش های مهم کنترل درد در مرحله حین و بعد از جراحی هستند

3. بلوک اعصاب محیطی (Nerve Block)

4. عصب کشی با RF و کرایو که تا ۶ ماه بی‌دردی ایجاد می‌کنند

بعد از جراحی تا چه مدت به مسکن نیاز داریم؟

نیاز به مسکن بعد از جراحی به عواملی مانند نوع جراحی، وسعت جراحی، سن بیمار، سیر بهبودی و میزان و روش کنترل درد بستگی دارد. این دردها، در صورت عدم بهبودی، بعد از دوماه درد مزمن محسوب می شود.

روش های مختلف تا چه مدت زمانی درد را کنترل می کنند؟

1. مسکن های خوراکی معمولا نمی توانند به تنهایی درد بعد از جراحی را کنترل کنند و باید هم‌زمان با روش ها و داروهای مخدر استفاده شوند و طول اثر این داروها ۶ تا ۸ ساعت است.

2. مخدرها معمولا بین ۶ تا ۱۲ ساعت اثر دارند؛ ولی به تنهایی نمی توانند درهای شدید بعد از جراحی را کنترل کنند.

3. بلوک های عصبی محیطی معمولا بین ۸ تا ۲۴ ساعت اثر دارند و می توانند دردهای شدید محل جراحی را به خوبی کنترل کنند و می توان آن را در صورت نیاز تکرار کرد.

4. بلوک های عصبی مرکزی (اپیدورال اسپاینال) با کارگذاری کاتتر می توانند تا ۱۰ روز دردهای بیمار را کاملا کنترل کنند و می توان آنرا در صورت نیاز تکرار کرد.

5. عصب کشی با RF و کرایو حداقل ۶ ماه دردها را کنترل می کند.

مزایای بلوک های عصبی محیطی و مرکزی (اپیدورال و اسپاینال)

1. کنترل عمیق درد

2. کاهش احتمال تبدیل درد حاد به درد مزمن

3. کمک به تسریع بازگشت بیمار به فعالیت طبیعی

4. کمک به بهبود زخم

5. در صورت استفاده از روش های عصب کشی تا شش ماه بی دردی ایجاد می شود

6. کاهش رنج بیمار

7. کاهش مصرف داروهای بیهوشی و مسکن ها و مخدرها

8. ایجاد محیطی آرام در بیمارستان و خانواده

عوارض روش های مختلف کنترل درد بعد از جراحی

1. مصرف داروهای مسکن معمولی مانند بروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک بیشتر از دو هفته باعث ایجاد عوارض گوارشی و کلیوی می شود.

2. مصرف مخدرها باعث کاهش عمق تنفس و سرفه شده و منجر به عفونت های تنفسی بعد از جراحی می شود. مصرف طولانی مدت مخدرها باعث وابستگی جسمی در بیمار می شوند.

3. بلوک های عصبی محیطی می توانند با راهنمایی سونوگرافی با کمترین صدمه و عارضه انجام شوند؛ ولی احتمال اندک صدمات اعصاب محیطی کوچک و تجمع خون در محل تزریق وجود دارد.

4. بلوک های عصبی مرکزی (اپیدورال و اسپاینال): این بلوک ها با راهنمایی فلوروسکوپی در شرایط استریل با کمترین عوارض قابل انجام هستند، ولی احتمال عفونت و صدمات عصبی به ندرت وجود دارد.

5. عصب کشی با RF یا کرایو که گاهی با تغییرات حسی در محل عصب همراه است که به علت بازسازی مجدد عصب است.

دردهای مزمن بعد از جراحی چه عوارضی دارد؟

دردهای مزمن بعد از جراحی باعث رنج طولانی بیمار شده و بر کیفیت زندگی شخصی و خانوادگی و شغلی بیمار تاثیر منفی می گذارد. بار مالی تحمیلی به خانواده یکی از ابعاد درد مزمن است. عوارض روحی و روانی ناشی از درد؛ مانند استرس، اضطراب، افسردگی، افکار خودکشی از دیگر تاثیرات این دردهای مزمن محسوب می شود.

روش‌های کنترل دردهای مزمن بعد از جراحی

1. روش های غیر دارویی

• بازتوانی

• درمان های شناختی _ رفتاری

2. روش های دارویی

• داروهای ضد تشنج (گاباپنتین و پرگابالین)

• داروهای ضد اضطراب و افسردگی (سیتالوپرام، فلوکستین و...)

3. بلوک های عصبی محیطی که با فواصل زمانی بر اساس نیاز بیمار قابل تکرار است

4. عصب کشی با RF و کرایو

5. بلوک های عصبی مرکزی (اپیدورال و اسپاینال) که با فواصل زمانی بر اساس نیاز بیمار قابل تکرار است.

6. کاشت پمپ نخاعی

7. کاشت استیمولاتور نخاعی

هزینه های کنترل دردهای بعد از جراحی چقدر است؟

باتوجه به روش های مورد استفاده و نوع بیمارستان متفاوت است؛ ولی بیشتر آنها تحت پوشش بیمه قرار دارند.

هزینه های درد مزمن بعد از جراحی معمولا به دفعات مراجعه و نوع تزریقات بستگی دارد و روش های معمول در بیمارستان های دانشگاهی تحت پوشش بیمه ها قرار دارند. ولی روش های پیشرفته تر مانند عصب کشی با RF، کاشت پمپ نخاعی و استیمولاتور نخاعی توسط بعضی از بیمه های تکمیلی تا حدی پوشش داده می شوند.

نتیجه گیری:

کنترل دردهای حاد شدید بعد از جراحی و شکستگی استخوان و جراحت های وسیع با روش های جدید و بلوک های عصبی محیطی و مرکزی باعث کاهش احتمال تبدیل این دردها به درد مزمن (نروپاتیک) می شود.

متخصص درد با بررسی شرایط بیمار و امکانات موجود برنامه درمانی شخصی سازی شده برای بهبود کیفیت زندگی و کاهش رنج بیمار ارائه و اجرا می کند. در این مسیر از مشاوره روانشناس و نورولوژیست برای اجرای روش های غیر دارویی و دارویی، مدیریت استرس و اضطراب کمک می گیرد.

سوالات متداول:

- آیا در کنترل درد‌های مزمن می‌توان از بروفن، دیکلوفناک و ناپروکسن استفاده کرد؟ خیر. معمولا این داروها به مدت دو هفته قابل مصرف هستند. ادامه مصرف این داروها بیش از دو هفته در بیماران روماتولوژی و در شرایط خاص زیر نظر پزشک است.

- در دردهای مزمن از چه مسکنی به صورت طولانی مصرف کنیم؟ پیشنهاد می‌شود از استامینوفن، مخدرها، کدئین، ضد افسردگی‌ها و گاباپنتین استفاده شود.

- اگر داروهای خوراکی در کاهش دردهای مزمن اثرگذار نبود چه اقدام دیگری می‌توان انجام داد؟ در این موارد از بلوک های عصبی و عصب کشی می‌توان استفاده کرد. کاشت پمپ درد نخاعی تازه ترین روش در دسترس برای کنترل دردهای مزمن است.